Informatie

Bioplastic's

Steeds meer producten worden verpakt in zogenaamde bioplastic verpakkingen of zijn gemaakt van bioplastic. Van het bioplastic zijn inmiddels allerlei varianten op de markt, waardoor het soms lastig is om te bepalen of het nu gaat om een goede of slechte soort kunststof. In dit artikel meer duidelijkheid over de term bioplastic en de verschillende soorten:

Verschillende soorten plastic

In een eerder artikel, hebben we de verschillende soort plastic en kunstof behandeld. Maar ook op het gebied van de bioplastic en composteerbaar plastic is er een explosie van soorten. In het kort:
  • Composteerbaar kunstof gemaakt van natuurlijke grondstoffen
  • Composteerbaar kunstof gemaakt van aardolie  
  • Niet-composteerbaar kunstof gemaakt van natuurlijke grondstoffen
  • Oxo-degradeerbaar kunststof gemaakt van aardolie

Het belangrijkste verschil

Het belangrijkste verschil zijn de grondstoffen. De 'goede' kunststoffen (voor het milieu het beste), zijn gemaakt van herwinbare grondstoffen. Dit betekend dat de grondstoffen niet eindig zijn, zoals aardolie, maar altijd opnieuw geproduceerd kunnen worden. Voorbeelden zijn grondstoffen zoals zetmeel, mais, bamboevezel, hout etc.

Composteerbaar of niet-composteerbaar

Wanneer een kunststof composteerbaar is, betekend dit dat het na verloop van tijd, onder de juiste omstandigheden, helemaal composteerd en dus kan worden opgenomen door de aarde. Dit proces is afhankelijk van allerlei factoren en kan zeer lang duren. Het is dan ook niet zo dat je alle producten en verpakkingen die gemaakt zijn van composteerbaar kunststof op de composthoop kunt gooien of op het strand kunt achterlaten. Het duurt simpelweg te lang om te composteren. Dergelijke producten moet je dus gewoon weggooien bij het restafval. Ook in de GFT verwerking worden de composteerbare verpakkingen eruit gehaald en naar de restafval overgedragen.  De milieuwinst zit hem dan ook in de grondstof en niet in de afvalfase.

De afvalfase 
Het bio-plastic kan je weggooien met het restafval. Wanneer deze producten worden verbrand, geeft dit geen schadelijk effect. De CO2 die vrij komt bij de verbranding heeft een korte kringloop en draagt niet bij aan extra broeikasgas. Dit in tegenstelling tot de verbranding van kunststoffen op basis van aardolie. Bij de productie van deze kunststoffen komt CO2 vrij, wat slecht is voor het milieu. Deze CO2 uitstoot verstoord de CO2 balans en heeft nadelige gevolgend voor het klimaat.
 
Composteerbare verpakkingen
De meeste composteerbare verpakkingen zijn gemaakt van een mengeling van natuurlijke grondstoffen en aardolie. Dit zorgt ervoor dat de kunstof stevig wordt. Hoe meer natuurlijke grondstoffen hoe beter/ 

Oxo-degradeerbaar kunststof
Het Oxo afbreekbare plastic is een ietwat gevaarlijke variant. Dit lijkt namelijk een composteerbare kunstof, maar dit is het zeker niet. Bij een Oxo afbreekbaar plastic, zorgt een toegevoegde hulpstof ervoor dat bij aanraking met zuurstof en licht het plastic langzaam afbreekt in kleinere stukjes. Hoewel het dus lijkt dat het kunststof verdwijnt, wordt het in werkelijkheid alleen maar kleiner. Zogenaamd een manier om zwerfafval te verminderen, maar zeer schadelijk voor het milieu. Gooi dit dus altijd weg bij het restafval en niet op je composthoop en al helemaal niet in het mileu. 

14-04-2018
"Nieuwe richtlijnen bioplastics afval duidelijker voor consument"

Op het World Economic Forum 2018, dat onlangs in Davos is gehouden, hebben toonaangevende bedrijven zoals Unilever, Coca Cola, Mars en Pepsico zich gecommitteerd om uiterlijk in 2025 voor 100% te zijn overgestapt op herbruikbare, recycleerbare en composteerbare plastics. Deze grote bedrijven zien composteren dus als een belangrijke afvalverwerkingsoptie. Daarom is het volgens Holland Bioplastics des te opmerkelijker dat composteerders in Nederland dit proberen te blokkeren. Of zoals het Christiaan Bolck van de WUR het onlangs verwoordde: "Deze keuze lijkt erop gericht om de dinosaurussen te laten voortleven."  

Ook internationale, toonaangevende onderzoeksinstellingen zoals de Ellen MacArthur Foundation zien in hun rapport 'The New Plastics Economy' een belangrijke rol weggelegd voor composteren en vergisten van plastics. Aan dit rapport hebben een breed scala aan bedrijven deelgenomen, zoals Nestlé, IKEA, McKinsey en DSM. 

Nederland is ook hard op weg om de circulaire economie vorm te geven. Daarin spelen bioplastics een belangrijke rol, een rol die recent door diverse onderzoeksrapporten en beleidsvoornemens wordt onderschreven. Holland Bioplastics is verheugd over het feit dat er duidelijk richting wordt gekozen en onderschrijft de conclusies van deze rapporten. Een korte opsomming van de belangrijkste conclusies die voor consumenten belangrijk zijn:

Biobased grondstoffen – een onuitputtelijke bron voor duurzame verpakkingen
Bioplastics zijn plastics die gemaakt zijn van natuurlijke grondstoffen en worden ook wel biobased plastics genoemd. Recent onderzoek door CE Delft, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, geeft aan dat deze biobased plastics een belangrijke rol spelen om CO2-reductie te realiseren en over te gaan van een hoofdzakelijk lineaire fossiele naar een meer circulaire biobased economie, die minder gebruik maakt van fossiele grondstoffen. Dit wordt ook bevestigd in het bovengenoemde rapport van de Ellen MacArthur Foundation.

Toepassing van composteerbare plastics voorkomt onnodige vervuiling met traditionele plastics
Het CE-rapport geeft tevens aan dat biologisch afbreekbare plastics een duidelijke rol kunnen spelen om meer bio-afbreekbaar keukenafval in de Gft-bak te krijgen en de aanwezigheid van microplastics in het milieu te verminderen. In de finale compost zitten nog steeds vele fossiele plastic fragmenten, die samen met de compost over het land gestrooid worden en uiteindelijk vaak in het oppervlaktewater terecht komen. Deze lekkage naar het milieu kan gestopt worden door gebruik te maken van composteerbare plastics. Een voorbeeld van ongewenste lekkage van (micro)plastics zijn de theezakjes, die voor een deel bestaan uit polypropyleen dat terechtkomt in de finale compost en niet afbreekt in het milieu. Met het blote oog nauwelijks waarneembaar, maar de vervuiling is er wel. Verder valt te denken aan landbouwfolie of plastic planten clips die in de tuinbouw veel gebruikt worden. Erwin Vink, voorzitter van Holland Bioplastics, is verheugd dat een onafhankelijk onderzoeksinstituut tot deze positieve inzichten is gekomen die de overheid nu als leidraad voor beleid gaat nemen. 

Ook kunnen composteerbare bioplastics een belangrijke rol spelen om meer organisch afval in te zamelen. Te denken valt aan composteerbare plastic tasjes of zakken om organisch (keuken)afval in te zamelen, composteerbare theezakjes, koffiecapsules en verpakkingen van AGF (Aardappelen, Groente en Fruit). En het lijkt zinvol om fruitlabels composteerbaar te maken. Het ziet ernaar uit dat het inzamelen van organisch afval in de toekomst verplicht gesteld gaat worden binnen de EU. Op Europees niveau en in toonaangevende landen zoals Italië en Frankrijk is inmiddels wetgeving geïntroduceerd om een aantal van deze toepassingen verplicht om te zetten naar biogebaseerde en composteerbare bioplastics. Holland Bioplastics zou wat dat betreft ook een meer proactieve en sturende rol van de Nederlandse overheid verwelkomen. 

Ook concludeert CE Delft dat voor moeilijk recycleerbare verpakkingen, die vervaardigd zijn van traditioneel plastics, zoals meerlaags structuren, composteerbare plastics een oplossing kunnen zijn. Dit wordt bevestigd door de WUR. Er zijn ook composteerbare plastics, zoals de polymelkzuren (PLA), die met NIR gescheiden kunnen worden van andere plastics en vervolgens gerecycled kunnen worden. Ondanks dat ze composteerbaar zijn, zijn ze voldoende stabiel om gewoon gerecycled te kunnen worden. Dit gebeurt ook al in de praktijk. 
 
"Holland Bioplastics is ook heel blij met de duidelijkheid, die zowel het CE Delft als het rapport van de WUR scheppen over de manier waarop omgegaan moet worden met bioplastics afval. Het Nederlands Kennis Instituut voor Duurzame Verpakkingen, het KIDV, heeft een serie uniforme logo's uitgebracht die op een eenvoudige manier de consument instrueren waar het verpakkingsafval in moet. Dat is nu echt heel eenvoudig voor elke consument", aldus Erwin Vink. "Composteerbare bioplastics, die bij het GFT kunnen worden voorzien van logo's op de verpakking, die dit duidelijk aangeven. Die verpakking kan dan bij het GFT." Indien zo'n logo er niet op staat, dan kan het plastic in de plastics hero bak. "We weten allemaal hoe belangrijk het is om CO2-uitstoot en onze milieudruk te verminderen en met deze nieuwe richtlijnen scheppen we ook voor consumenten een hoop duidelijkheid", aldus Erwin.

Betrek de consument bij het circulair maken van de economie door ze goed te informeren
Er is volgens Erwin wat dat betreft nog wel een belangrijke taak voor bioplastics producenten en verwerkers weggelegd. "Om de positieve effecten van bioplastics optimaal te benutten, moeten consumenten bewust gemaakt worden waar het kiemplantlogo voor staat en waarom producten en verpakkingen, die hiervan voorzien zijn in de GFT-bak weggeworpen mogen worden."
 

Referentielijst met rapporten:

  • Biobased Plastics in a Circular Economy – CE Delft in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu – September 2017
  • Transitie Agenda Kunststoffen voortkomend uit het Grondstofakkoord – aangeboden aan de Tweede kamer door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat - Januari 2018
  • Bio-based and biodegradable plastics - Facts and Figures  - Wageningen Food & Biobased Research in opdracht van RVO.nl en het ministerie van economische zaken – April 2017